Co zrobić, kiedy przewróci lub złamie się drzewo na posesji?

Miniony rok obfitował w gwałtowne zjawiska atmosferyczne, typu nawalne deszcze, burze oraz towarzyszące im gwałtowne porywy wiatru. W wyniku tych zjawisk ucierpiało wiele drzew. Część z nich została złamana lub wywrócona, a w części złamaniu uległy konary i gałęzie. Wielu mieszkańców dotknął problem, że złamane drzewo spowodowało szkody lub uniemożliwiło korzystanie z nieruchomości. Przepisy ustawy o ochronie przyrody nakładają na właścicieli nieruchomości, na których rosły złamane drzewa, pewne obowiązki administracyjne. Usunięcie takiego drzewa nie wymaga zezwolenia, ale wymaga uprzedniego powiadomienia Urzędu. Dopiero kiedy pracownik Urzędu potwierdzi, że drzewo stanowi tzw. „złom” lub „wywrot” zgodnie z definicją ustawową i sporządzi z tego protokół, właściciel może sprzątnąć takie drzewo. Powiadomienie Urzędu przed usunięciem drzewa nie jest konieczne, jeżeli drzewo usuwa straż pożarna lub inne jednostki powołane do prowadzenia akcji ratunkowej. W takich przypadkach do 30 dni od zdarzenia należy przekazać organowi właściwemu do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu z tego terenu informację o terminie, miejscu i przyczynie ich usunięcia oraz liczbie drzew lub powierzchni usuniętych krzewów, a także dokumentację fotograficzną przedstawiającą usunięte drzewo lub krzew.

W przypadku terenów zabytkowych sytuacja może być bardziej złożona, dlatego przed podjęciem jakichkolwiek działań wskazane jest skontaktowanie się z właściwym konserwatorem zabytków. Niezależnie od obowiązków wynikających z ustawy o ochronie przyrody, właściciel lub posiadacz zabytku jest zobowiązany do zawiadamiania konserwatora zabytków m.in. o zniszczeniu zabytku w terminie 14 dni (na podstawie art. 28 ust 1 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Uszkodzenie zabytku w tym przypadku należy rozumieć jako przewrócenie lub złamanie się drzew lub krzewów, które wchodzą w skład zabytkowych zespołów i działek objętych ochroną konserwatorską.

Ponieważ sytuacje tego typu przeważnie dotyczą znacznej części miasta, to liczba wpływających zgłoszeń od mieszkańców jest bardzo duża w krótkim okresie, a co za tym idzie rozpatrywanie takich zgłoszeń może zająć kilka dni. Pracownicy Urzędu Miasta Krakowa starają się rozpatrywać sprawy niezwłocznie i w kolejności wynikającej z powagi sytuacji. Celem usprawnienia obsługi informacja o uszkodzonym drzewie powinna być przesłana droga mailową na adres właściwego Organu. Do zgłoszenia należy dołączyć fotografie uszkodzonego drzewa, informację o miejscu, w którym rosło (numer posesji, działki ewidencyjnej), a w przypadku dużych działek – mapę lub szkic z zaznaczoną lokalizacją. Podanie telefonu kontaktowego usprawnia obsługę takiego zgłoszenia, fotografie drzewa powinny pozwalać na określenie czy drzewo się złamało, czy uległo wywróceniu, powinny umożliwiać lokalizację w terenie (widoczne punkty charakterystyczne) oraz obrazować ogólny stan drzewa po uszkodzeniu. Ponieważ zgłoszenie „złomu” lub „wywrotu” nie wymaga przeprowadzania postępowania administracyjnego, a więc osoba zgłaszająca nie musi być właścicielem nieruchomości, konieczne jest natomiast skierowanie informacji do właściwego organu:

• Na terenach zabytkowych – konserwatora zabytków (Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków: mkz@um.krakow.pl, lub Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków: krakow@wuoz.malopolska.pl). Uwaga, obszary wpisane do rejestru zabytków jako układy urbanistyczne podlegają w całości kompetencjom konserwatora zabytków.
• Użytkownicy nieruchomości niewpisanych do rejestru zabytków, które stanowią własność Gminy Miejskiej Kraków (np. dzierżawcy lub podmioty posiadające trwały zarząd nad nieruchomością), powinni zawiadamiać Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego (krakow@zpkwm.pl).
• W pozostałych przypadkach do Wydziału Kształtowania Środowiska Urzędu Miasta Krakowa (umk@um.krakow.pl)

„Wywrotami” są drzewa, które wywróciły się w wyniku działania czynników naturalnych, a „złomami” są drzewa, których pień uległ złamaniu w wyniku działania czynników naturalnych. Przypadki, w których złamaniu uległy jedynie konary, bez naruszenia pnia, nie pozwalają na uznanie drzewa jako „złom” i nie powodują zniesienia ochrony ustawowej drzewa. Usunięcie takiego drzewa wymaga zezwolenia na zasadach ogólnych.

W przypadkach, w których uszkodzone drzewo uniemożliwia korzystanie z nieruchomości, lub zachodzi konieczność niezwłocznej likwidacji szkody, jaką wyrządziło, dopuszczalne jest podejmowanie bez uprzedniego informowania urzędu wyłącznie takich działań, które nie utrudnią możliwości klasyfikacji drzewa jako „złomu” lub „wywrotu”. Działania takie powinny być wykonywane w zakresie minimalnym o charakterze doraźnym. Przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac porządkowych zaleca się wykonanie dokumentacji fotograficznej.

W przypadku gdy złamaniu ulegnie drzewo rosnące na terenach zarządzanych przez Miasto Kraków, informacje o tym fakcie należy zgłaszać do jednostki utrzymującej daną nieruchomość. Dla większości terenów zielonych, w tym pasów drogowych, jednostką utrzymującą zieleń jest Zarząd Zieleni Miejskiej w Krakowie (https://zzm.krakow.pl/).

Gwałtowne zjawiska atmosferyczne mogą również powodować sytuację, w których drzewo nie będzie stanowiło „złomu” lub „wywrotu”, natomiast przechyli się w sposób stwarzający zagrożenie dla otoczenia. Takie sytuacje nie znoszą ogólnych warunków ochrony drzewa, więc usunięcie wymaga zezwolenia lub zgłoszenia zamiaru usunięcia (dla osób fizycznych). W przypadkach gdy nie ma możliwości niezwłocznego wystąpienia z wnioskiem do właściwego urzędu, drzewo może być usunięte przez straż pożarną (lub inne służby ustawowo powołane do niesienia pomocy w stanach nagłego zagrożenia życia lub zdrowia), która w ramach prowadzonej akcji ratowniczej jest zwolniona z konieczności posiadania zezwolenia na usunięcie drzewa. Po usunięciu drzewa warto poprosić daną jednostkę ratowniczą o wydanie zaświadczenia potwierdzającego prowadzenie akcji.

W skrócie:

Usunięcie powalonego lub złamanego drzewa wymaga powiadomienia:

• Konserwatora zabytków – jeżeli drzewo rosło na terenie wpisanym do rejestru zabytków,
• Dyrektora Zespołu Parków krajobrazowych Województwa Małopolskiego – jeżeli drzewo rosło na nie wpisanej do rejestru zabytków nieruchomości stanowiącej własność Gminy Miejskiej Kraków (np. dzierżawionej od Gminy lun będącej w trwałym zarządzie innego podmiotu),
• Zarządu Zieleni Miejskiej – jeżeli drzewo rosło w pasie drogowym lub na terenie zielonym utrzymywanym przez Gminę Kraków,
• Wydziału Kształtowania Środowiska Urzędu Miasta Krakowa – w pozostałych przypadkach.