Monitoring PEM w krakowskich szkołach

Urząd Miasta Krakowa od 2016 roku prowadzi działania mające na celu podniesienie świadomości mieszkańców oraz kształtowanie pozytywnych zmian obyczajów dotyczących sposobu używania technologii cyfrowych, ograniczania zjawisk e-uzależnienia i cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży, przeciwdziałaniu powstawaniu zanieczyszczenia środowiska sztucznymi polami elektromagnetycznymi (PEM).

Z uwagi na powyższe, w latach 2017, 2018 i 2019 Wydział Kształtowania Środowiska UMK wykonywał zadanie pod nazwą „Program badań PEM – Szkoły”. W ramach tego programu w latach 2017 – 2019 zostały wykonane pomiary ekspozymetrem PEM (typ: EME Spy 200) w krakowskich szkołach. Ich celem było dostarczenie informacji na temat rzeczywistego poziomu i źródła ekspozycji uczniów na pola elektromagnetyczne wysokich częstotliwości z podziałem na wartości natężenia PEM generowane przez stacje bazowe telefonii komórkowej oraz przez indywidualne urządzenia mobilne i sieci łączności bezprzewodowej Wi-Fi.

Wykaz placówek oświatowych, w których przeprowadzono pomiary ekspozymetrem  w poszczególnych latach:

2017
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnych nr 12, al. Kijowska 3,
• Szkoła Podstawowa nr 72, ul. Modrzewiowa 23,
• Zespół Szkół Odzieżowych nr 1, ul. Cechowa 57,
• Zespół Szkół Integracyjnych nr 7, ul. Czarnogórska 14,
• Szkoła Podstawowa nr 43 , ul. Myślenicka 112,
• Szkoła Podstawowa nr 88, os. Szklane Domy 2,
• Szkoła Podstawowa nr 32, Królowej Jadwigi 78.

2018
• Szkoła Podstawowa nr 4, ul. Smoleńsk 5-7,
• Szkoła Podstawowa nr 109, ul. Józefa Mackiewicza 15,
• Szkoła Podstawowa nr 149 , ul. Franciszka Bujaka 15,
• Szkoła Podstawowa nr 31, ul. Bolesława Prusa 18,
• Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 14, os. Dywizjonu 303 nr 66.

2019
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 30 im. K. Pułaskiego przy ul. Konfederackiej 12,
• Szkoła Podstawowa nr 62 przy ul. Ćwikłowej 1,
• Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 6 w Krakowie, w którego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa nr 16 i Samorządowe Przedszkole Nr 17 przy ul. Dietla 70,
• Zespół Szkół Specjalnych nr 11, w którego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa Specjalna nr 150 i Przedszkole Specjalne nr 3 przy al. Dygasińskiego 25,
• Zespół Szkół Chemicznych im. M. Skłodowskiej-Curie; ul. Krupnicza 44,
• IV Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki przy ul. Krzemionki 11.

Zdj.1. Stacja bazowa na dachu Zespołu Szkół Specjalnych nr 11, przy al. Dygasińskiego 25.

Wszystkie pomiary wykonywane w ww. szkołach przy użyciu ekspozymetrów nie wykazywały przekroczeń poziomu dopuszczalnego PEM wynoszącego 7 V/m, a w większości wykonanych punktach pomiarowych (wewnątrz i na zewnątrz) wartość PEM rzadko przekraczała poziom 1 V/m.
Wraz z końcem 2019 r. wartość dopuszczalna 7 V/m uległa zmianie w związku z wygaśnięciem rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883). Obecnie obowiązującym jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2019 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. poz. 2448). Zgodnie z obecnym porządkiem prawnym wartość dopuszczalna przyjęta już w niemal całej Europie to 61 V/m dla częstotliwości z zakresu 2-300 GHz.

Od 2020 r. zmieniono formę przeprowadzania pomiarów monitoringowych na terenie krakowskich placówek edukacyjnych. Zamiast kilkuminutowych pomiarów w różnych punktach pomiarowych za pomocą ekspozymetru, obecnie pomiary wykonywane są całodobowo przy użyciu selektywnej stacji monitorowania PEM typu Narda AMS-8061 –  (obsługiwanej przez AGH) w najbardziej narażonym na podwyższone poziomy PEM obszarze danej szkoły/lub przedszkola, przez okres min. 3 miesięcy.
Każdorazowo w przypadku wyboru nowej lokalizacji pod pomiary monitoringowe PEM, analizowana jest ilość interwencji mieszkańców w danym obszarze, a także liczba skarg związanych z obawami rodziców dzieci uczęszczających do danej szkoły/ przedszkola w pobliżu których (lub na ich dachach) zainstalowane są stacje bazowe telefonii komórkowej. Wybór konkretnego miejsca na posadowienie stacji monitorowania PEM Narda AMS-8061 na obszarze wytypowanej szkoły / przedszkola poprzedzony jest analizą głównych kierunków promieniowania okolicznych stacji bazowych, której dokonanie bezpośrednio umożliwia sporządzana przez Wydział Kształtowania  Środowiska UMK warstwa „stacje bazowe telefonii komórkowej” dostępna na stronie internetowej Obserwatorium UMK pod adresem https://msip.krakow.pl/.

Zdj. 2. Mapa lokalizacji stacji bazowych telefonii komórkowej w Krakowie.

Wykaz placówek oświatowych, w których przeprowadzono pomiary przy użyciu stacji monitorowania pól elektromagnetycznych typu Narda AMS-8061:

2020
• Szkoła Podstawowa nr 43 , ul. Myślenicka 112,
• Przedszkole Samorządowe nr 150, Kraków, ul. Teligi 28,
• Samorządowe Przedszkole nr 175 w Krakowie przy ul. Siewnej 23C – OBECNIE

2021
• XXX LO w Krakowie Os. Dywizjonu 303 nr 66 – PLANOWANE

Zdj. 3. Stacja monitorowania PEM Narda AMS-8061 w obudowie na terenie Samorządowego Przedszkola nr 150 przy ul. Teligi 28.

Podczas wykonanych pomiarów monitoringowych PEM w 2020 r. nie zarejestrowano przekroczeń aktualnie obowiązujących poziomów PEM w środowisku. Podobnie jak w przypadku pomiarów wykonanych ekspozymetrem, zarejestrowane wyniki bardzo rzadko przekraczały poziom 1 V/m.